لاستيك به عنوان ماده اي كه داراي خاصيت كشساني (الاستيك) است تعريف مي شود. به طوري كه مهمترين خاصيت آن كش آمدن محسوب مي شود به طوري كه گاهي تا 60 برابر طول اوليه خود كش مي آيد. لاستيك طبيعي در موقع كش آمدن حرارت ار از دست مي دهد و در زمان برگشت حرارت را جذب مي كند. به طور كلي لاستيك ماده است كه خاصيت ارتجاعي كم، ازدياد طول و انقباض بالا دارد واژه پليمر براي مشخص كردن لاستيك در حالت خام و يا حالت غير مركب به كار برده ميشود از مزاياي لاستيك ها به ويژه لاستيك مصنوعي اين است كه با كم و زياد كردن تركيبات آن مي توان به خواص دلخواه دسترسي پيدا كرد. و بايد به اين نكته اشاره كرد كه خواص پليمر خام معرف تركيبات و خواص لاستيك در حالت نهايي نيست چون براي رسيدن به بعضي از خواص مورد نظر براي يك لاستيك احتياج به پروسه زماني طولاني داريم و همين زمان براي پروسه باعث افزايش قيمت لاستيك مي شود لاستيك در حالت كلي مدول الاستيسيته پاييني دارد و به همين سبب قادر به تحمل تغيير شكل تا بيش از هزار درصد است. لاستيك ها خاصيت فنري نيز دارند و به عنوان ميراكننده به كار مي روند.
لاستيك فاسد شدني نيست و به طور عادي نياز به روغن كاري ندارد. سختي آن با گذشت زمان افزايش مي يابد به طوري كه پس از ولگانيزه كردن لاستيك (تركيب كردن با گوگرد) پس از چند ساعت در دماي معمولي سختي آن به شدت افزايش پيدا مي كند. از لاستيك ها به عنوان مستهلك كننده صوت نيز استفاده مي شود و آن به اين علت است كه سرعت حركت صوت در لاستيك سرعت حركت آن در فولاد است لذا كامپوزيت هاي لاستيكي و فلزي به طور قابل توجهي از انتقال صوت جلوگيري مي كنند. بسياري از لاستيكها در اثر ارتباط با سيالاتي چون نفت خام دچار تورم و كاهش مقاومت تنشي و كاهش قابليت ازدياد طول مي شود بعضي لاستيك ها تابع درجه حرارت مي باشد به طوري كه در درجه حرارت هاي پايين لاستيكسختي افزايش يافته و حالت ارتجاعي لاستيك كاهش پيدا مي كند.
صنعت لاستيك پس از كشف نحوه ولكانيزه كردن آن (در سال 1839) اكنون به عنوان يك صنعت اقتصادي بسيار مهم ظهور يافته است و بسياري از قطعات و محصولاتي لاستيكي در بازار به چشم مي خورند از جمله آنها مي توان به تاير كاميون ها و ساير وسايل حمل و نقل، شيلنگ ها، تسمه هاي نقاله، فرش ها و صفحات لاستيكي، تسمه هاي V شكل، پاشنه وتخت كفش، اسفنج هاي لاستيكي و بسياري از ديگر از قطعات اشاره كرد.
طبقه بندي لاستيك ها درحالت كلي :
1- لاستيك طبيعي
تركيبات:
هيدروكربن(92 تا 94 درصد)-مواد ازته مواد محلول در آب خاكستر (معدني) چربي محلول در استرن(جمعا 6 تا 8 درصد)
آميزكاري لاستيك با استفاده از موادزير انجام مي گيرد.
1) الاسترمر يا الاستومرها
2) پخت كننده ها
3) پركننده ها
4) نرم كننده ها
5) چسباننده ها
6) آنتي اكسيدان ها
7) رنگين كننده ها
8) ديرسوزها كننده ها
9) معرف دمش كننده
خواص اساسي لاستيك در حالت استاتيكي :
1- سختي
2- مقاومت كششي
3- ازدياد طول نهايي
4- حد فشردگي
ويژگي هاي مورد لزوم كنترل قطعات لاستيكي در لاستیک پارس :
شرايط كاربردي و عملياتي قطعات لاستيكي در حالت استاتيكي و به ويژه ديناميكي به عوامل زيادي بستگي دارد. بر خلاف بسياري از موارد فلزي يا پلاستيكي قطعات لاستيكي در هنگام كاركرد مجموعه اي از بسياري از خصوصيات را به طور همزمان از خود ارائه مي دهد. اين خصوصيات كه مجموعه ا ي از خصوصيات فيزيكي- شيميايي-مكانيكي و تاثيرپذيري از محيط هستند. باعث ايجاد پيچيدگي زيادي در ارزيابي و كنترل كيفي قطعات لاستيكي قبل از مصرف و به هنگام توليد مي شوند. به عبارت ديگر بايد اشاره كرد كه خصوصياتي از قبيل سختي درصد ازدياد، مقاومت كششي اگرچه از عمده خصوصيات مورد توجه براي كاركرد يك لاستيك درصد ازدياد طول، مقاومت كششي مي باشند اما شرايط كافي و قطعي براي انجام كاركرد بهينه قطعه نمي باشند. اندازه گيري و كنترل خصوصيات قطعات لاستيكي به سهولت ميسر نيست. بسياري از اين خواص از روي محصول قابل اندازه گيري نيست و علاوه بر اين كنترل بسياري از خواص مستلزم صرف زمان و هزينه زيادي مي باشد. حتي بر عكس قطعات فلزي كنترل ابعادي اين دسته از مواد خود مشكلاتي به همراه دارد. از سوي ديگر تغيير در مواد اوليه، اختلاط، فرايند ساخت، پخت قطعه لاستيكي به طور زيادي نقش تعيين كننده اي بر عملكرد نهايي يك قطعه لاستيكي خودرو دارد به همين دليل و با وجود چنين صفات ويژه در قطعات لاستيكي سيستم كنترلي مناسبي براي كنترل اين قطعات لازم است.
مراحل ويژه كنترل قطعات لاستيكي :
1- كنترل كيفيت مواد اوليه
2- كنترل كيفيت فرايند توليد
3- كنترل كيفيت محصول توليد شده
4- كنترل كيفيت عملكرد محصول در شرايط كاركرد
در ادامه نمايي از فرايند در برگيرنده اين چهار مرحله به تصوير كشيده شده است.
اگر اعمال كننده سيستم كنترل كيفيت كارخانه خودروساز كه خريدار قطعات لاستيكي است قلمداد كنيم. دو مرحله اول ودوم يعني كنترل كيفي (مواد اوليه و فرايند توليد) مي بايست مستقل از كنترل كيفي توليد كننده قطعه مورد ارزيابي مداوم كارخانه خودروسازي قرار مي گيرد. مرحله سوم يعني محصول توليد شده هم در كارگاه قطعه ساز و هم در مراحلي توسط كاربر قطعه (خودروساز) مستقلا مورد بازرسي قرار گيرد. واحدهاي توليد به كار برند. قطعه لاستيكي در مقايسه با توليد كننده قطعات ارتباط نزديكتري با شرايط عملي كاركرد قطعات دارند. از اينرو با داشتن يك سيستم كنترلي مناسب حين كاركرد نقش مهمي در بهبود كيفيت قطعه مي تواند ايفاد كند. در دياگرام زير مسير جريان اطلاعات بين كارگاه توليد كننده قطعات و كارخانه مصرف كننده نشان داده شده است. تدوين چنين سيستمي براي پاسخگويي به تلفيق چهار مرحله ويژه كنترل كيفي قطعات لازم است.
